KOLAGJENI NË TRUPAT TANË
Kolagjeni është proteina kryesore në indin lidhës të trupit. Ofron integritet, elasticitet dhe forcë për lëkurën, kërcin dhe kockat.
ÇFARË ËSHTË KOLAGJENI?
Kolagjeni është spirale e trefishtë (heliks) e përbërë nga tre zinxhirë aminoacide që formojnë fibra të forta dhe sigurojnë strukturë për trupin. Kolagjeni është proteina më e bollshme në trupin e njeriut dhe përbën rreth 30% të përmbajtjes së përgjithshme të proteinave. Ofron integritet, elasticitet dhe forcë për indet lidhëse të trupit tonë dhe në këtë mënyrë e ruan formën dhe funksionin e lëkurës, kërcit dhe kockave tona.
Kolagjeni është ai që u jep forcë dhe integritet indeve lidhëse në trupin tonë.
Колагенот е тоа што им дава сила и интегритет на сврзните ткива во нашето тело.
SI NDAHET KOLAGJENI
Qeliza të ndryshme në trupin tonë janë përgjegjëse për prodhimin e kolagjenit. Qelizat përdorin aminoacide specifike që formojnë “tulla ndërtimi” për të krijuar zinxhirë të gjatë që janë të mbështjellë së bashku në spirale të trefishtë të madhe kolagjeni. Disa spirale organizohen më pas në fibra të forta që i sigurojnë mbështetje strukturore për indin, duke i dhënë fleksibilitet dhe aftësi për të përballuar forca të ndryshme.
Lëkura
Kolagjeni përbën 75% të përmbajtjes së lëndës së thatë të lëkurës. Si komponent kryesor i strukturës së lëkurës, fibrat e kolagjenit sigurojnë infrastrukturën për elastinën, e cila ruan elasticitetin e lëkurës dhe për acidin hialuronik, i cili bllokon lagështinë.
Tetivat
Tetivat janë inde lidhëse të forta fibroze që lidhin muskujt me kockat. Kur muskujt tkurren, tetivat tentojnë të transmetojnë forcë dhe të përballojnë tendosjen. Tetivat përmbajnë 85% kolagjen të tipit 1 dhe proteoglikane.
Kërci i nyjeve
Kërci i nyjeve përbëhet nga tulla ndërtimore qelizore (kondrocite), të cilat prodhojnë matricë jashtëqelizore të përbërë nga kolagjeni dhe proteoglikanet (kryesisht agrekani). Fibrat e kolagjenit përbëjnë deri në 70% të kërcit dhe janë përgjegjëse për strukturën dhe forcën e tij, ndërsa proteoglikanet kanë funksionin e lubrifikantëve për nyjën.
Kockat
Duke qenë se merr pjesë me rreth 90% në masën organike kockore, kolagjeni siguron kornizë strukturore mbi të cilën “ankorohen” kalciumi dhe mineralet e tjera. Fibrat e kolagjenit, gjithashtu, ofrojnë fleksibilitet të kockave.
FAKTE MBI KOLAGJENIN
Mësoni disa fakte interesante për kolagjenin, praninë e tij në trupin e njeriut dhe çfarë ndikimi ka tek ne.
ÇFARË NDODH KUR PLAKEMI. TRUPI YNË NDRYSHON RRETH MOSHËS TRIDHJETËVJEÇARE
Në moshën e rritur, trupi ynë fillon të prodhojë më pak kolagjen. Ky proces fillon kur jemi rreth 30 vjeç dhe përshpejtohet kur mbushim 40 vjeç e më tepër, dhe çon në shenjat e pashmangshme dhe të dukshme të plakjes. Humbja e kolagjenit është proces natyror, por ndikohet edhe nga faktorë të tjerë, si ekspozimi ndaj rrezatimit UV, ndotja dhe mënyra e jetesës, të cilat mund të çojnë në shenja të parakohshme ose më intensive të plakjes.
SI HUMBJA E KOLAGJENIT NDIKON NË TRUPIN TONË?
Kolagjeni është shumë i rëndësishëm, ndaj humbja e tij ndikon në shumë aspekte të trupit tonë:
PLOTËSIMI I KOLAGJENIT
Peptidet e kolagjenit peptan janë proteina të pastra dhe bioaktive, të marra nga burime 100% natyrale dhe pa kurrfarë efektesh anësore. Përfitimet e tyre shëndetësore për lëvizshmërinë dhe bukurinë e lëkurës janë vërtetuar nga studimet shkencore. (1) Indikacionet nga modelet paraklinike sugjerojnë se peptani ndihmon në ruajtjen e kockave të shëndetshme. Kështu, peptani është zgjidhje gjithëpërfshirëse për ruajtjen e shëndetit të sistemit muskulor-skeletor dhe gjithashtu e nxit bukurinë e lëkurës. Peptani IIm (2) kolagjeni i hidrolizuar i tipit II është vërtetuar nga shkenca se ofron përfitime të shumta shëndetësore për nyjet nëse merret në doza të vogla ditore.
TRANSFORMIMI I KOLAGJENIT
Kolagjeni është përbërës i sigurt dhe natyral që është i disponueshëm në klasa të ndryshme. Mund të gjendet në ushqime, të tilla si lëngu i kockave ose ëmbëlsirat me bazë xhelatinë. Nivelet e tretshmërisë, përthithjes dhe tretshmërisë ndryshojnë nga një klasë në tjetrën.
Zbuloni transformimin nga kolagjeni burimor në xhelatinë dhe peptide kolagjeni.
Kolagjeni burimor
Kolagjeni burimor përbëhet nga struktura të mëdha spirale të trefishta të përbëra nga zinxhirë të gjatë aminoacide. Nuk është i tretshëm. Aplikimet tipike janë në mbështjelljet kolagjene, materialet mjekësore, sfungjerët për djegiet / plagët, etj. Pesha molekulare e kolagjenit burimor është përafërsisht 300k – 400k daltonë.
Xhelatina
Xhelatina është formë e kolagjenit të hidrolizuar që nxirret nga lëndët e para të pasura me kolagjen, duke zbërthyer spiralen e trefishtë të pjesëve përbërëse të saj dhe fibrave individuale. Xhelatina do të tretet në ujë të ngrohtë dhe më pas përsëri në xhelatinë kur do të ftohet (kjo është e njëjta xhelatinë që mund ta futni me lëngun e kockave të përgatitur në shtëpi). Për shkak të funksionalitetit të saj të xhelatinës, shkumëzimit, emulsifikimit dhe lidhjes, xhelatina përdoret zakonisht në gatim, si pelte, ëmbëlsirat, trashësuesit e salcave, etj. Xhelatina ka edhe aplikime të pazëvendësueshme farmaceutike, si kapsulat e buta dhe të forta, ndërsa pesha e saj molekulare është përafërsisht 50k daltonë.
Peptidet e kolagjenit
Kur xhelatina hidrolizohet më tej, fibrat e gjata të kolagjenit shpërbëhen në peptide të vogla. Peptidet e kolagjenit janë të tretshëm në ujë të ftohtë dhe treten lehtë dhe përthithen nga trupi ynë. Më shumë se 90% e peptideve të kolagjenit shfaqen në qarkullimin e gjakut brenda pak orësh pas konsumimit dhe shpërndahen në mënyrë efikase në vendin e veprimit në trup. Mësoni më shumë rreth biodisponueshmërisë së peptideve të kolagjenit.
Peptidet e kolagjenit janë bioaktive. Ato veprojnë si lajmëtar për indin e synuar dhe ndikojnë në funksionin e tij, siç është aktivizimi i sintezës dhe riorganizimit të fibrave të reja të kolagjenit në lëkurë. Studime të shumta shkencore kanë konfirmuar përfitimet shëndetësore të peptideve të kolagjenit në fushat më të rëndësishme, si plakja e shëndetshme, shëndeti i nyjeve dhe kockave, të ushqyerit sportiv apo bukuria e lëkurës.
Për shkak se peptidet e kolagjenit janë të tretshme në ujë të ftohtë, ato janë opsioni më i mirë për përdorim në ushqim dhe pije dhe si shtesa në të ushqyer sesa xhelatina. Peptidet e kolagjenit kanë peshë molekulare më të vogël se 5.000 daltonë.
REFERENCES
- Skin: Nutrients, 2019, A Collagen Supplement Improves Skin Hydration, Elasticity, Roughness, and Density: Results of a Randomized, Placebo-Controlled, Blind Study, 11(10), 2494.
- Tendon: J Orthop Res., 2015, Tendon Functional Extracellular Matrix, 33(6): 793–799.
- Ligament: Acta Biomater., 2015, Elastin Governs the Mechanical Response of Medial Collateral Ligament Under Shear and Transverse Tensile Loading, 25: 304–312.
- Joint Cartilage: Implications for the Physical Therapist, 2015, By Catherine C. Goodman, Kenda S. Fuller, chapter 6, page 255.
- Bone: Curr Chem Biol., 2009, Chemical and Biochemical Basis of Cell-Bone Matrix Interaction in Health and Disease, 3(2): 189–196.